استفاده بهینه از نیتروژن خاک - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، روش های بی خاک ورزی مدت مدیدی است که در کشورهای مختلف دنیا و به منظور حفاظت بهتر از منابع، مورد استفاده قرار می گیرند، اما بهینه شدن استفاده از این روش ها، نیازمند تحقیقات مکرر و منطقه ای است. پژوهشگران کشور در این خصوص، تحقیقی را با هدف مدیریت عنصر مغذی نیتروژن در خاک انجام داده اند.

به گزارش وبلاگ طفره، در چند دهه گذشته روش های خاک ورزی حفاظتی به ویژه روش موسوم به بی خاک ورزی که در آن از هیچ گونه ماشین آلاتی برای عملیاتی نظیر شخم و تسطیح استفاده نمی گردد، به علت صرفه جویی در سوخت مصرفی، هزینه های فراوری، کاهش فرسایش و اصلاح ساختمان خاک مورد توجه زیادی قرار گرفته اند. بااین حال، به کارگیری این گونه سیستم ها، مستلزم کاشت مستقیم و نگهداشت بقایای گیاهی بر سطح خاک و درنتیجه مصرف بیشتر علف کش و کود است که می تواند به آلودگی های زیست محیطی منجر گردد.

به اعتقاد محققان علوم کشاورزی، حفظ بقایا در سطح خاک می تواند چرخه عناصر غذایی، به ویژه نیتروژن را با توجه به محلول بودن و پرتحرکی آن، متأثر سازد و احتمال وقوع پدیده های نیترات زدایی و غیرمتحرک یا آلی شدن آن را افزایش دهد. حساسیت نیتروژن به آبشویی، نیترات زدایی، تصعید و غیرمتحرک شدن به مقدار زیادی به مدیریت کود نیتروژنه و مدیریت بقایا وابسته است. به عبارت دیگر، کارایی مصرف کود و تلفات آن ممکن است با تغییر در مقدار کود و وضعیت بقایا، تغییر کند.

بر همین اساس به منظور آنالیز بیشتر این موضوع، محققانی از مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، پروژه ای پژوهشی را اجرا نموده اند که در آن تأثیر متقابل نحوه مدیریت بقایای گیاهی و همچنین سطوح مختلف کود نیتروژن، بر میزان نیتروژن نیتراتی باقی مانده در خاک بعد از برداشت محصول، درکنار عملکرد محصول، تحت سیستم های بی خاک ورزی آنالیز گردیده است.

این پژوهش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان داراب و بر روی گیاه ذرت اجرا شد و محققین، روش های متنوعی نظیر مدیریت بقایای گیاهی در سه حالت باقی گذاشتن بقایا، بیرون بردن بقایا و خردکردن بقایای گیاهی با ساقه خردکن و همچنین مقادیر مختلف کود نیتروژنه را به بوته آزمایش گذاشتند.

نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که مقدار نیتروژن نیتراتی باقی مانده در خاک بعد از برداشت محصول و نیز نیتروژن جذب گردیده توسط دانه، به مقدار زیادی تحت تأثیر روش های مختلف مدیریت بقایا و سطوح کودی نیتروژن مصرفی واقع شده است.

بر این اساس، روش خارج کردن بقایا از زمین، باعث تجمع بیشترین مقدار نیتروژن نیتراتی در خاک می گردد و کمترین میزان نیتروژن نیتراتی نیز در روش خردکردن بقایای گیاهی با ساقه خردکن مشاهده گردیده است.

نتایج پژوهش همچنین آشکار می سازد که جذب نیتروژن توسط دانه در روش های خردکردن بقایای گیاهی با ساقه خردکن و همچنین باقی گذاشتن بقایا، در مقایسه با روش خارج کردن بقایا از زمین، به ترتیب به میزان 4.5 و 9.4 درصد کمتر است.

مجید روزبه، استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس و همکارش نتایج را این گونه توصیف نموده اند: یافته های این آنالیز نشان می دهد که به کارگیری روش خارج کردن بقایا از زمین، منجر به بیشترین تجمع نیتروژن نیتراتی در پروفیل خاک گردیده است. سطوح کودی نیتروژن نیز تأثیر معنی داری بر نیتروژن نیتراتی باقی مانده دارند.

آن ها ادامه می دهند: کمترین نیتروژن مورد احتیاج جهت دستیابی به بیشترین میزان محصول ذرت، در تیمار 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار دیده می گردد، ولی در کل، نتایج این مطالعه نشان می دهد که تأثیر ترکیبی استفاده از روش آخر مدیریت بقایا، یعنی خردکردن بقایای گیاهی با ساقه خردکن در کنار استفاده از 250 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، به طور قابل توجهی از تأثیر هر یک از آن ها به طور جداگانه بر فراوری محصول و جذب نیتروژن توسط دانه، مؤثرتر است.

روزبه و همکارش، این یافته ها را در نشریه تحقیقات سامانه ها و مکانیزاسیون کشاورزی که متعلق به موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی است، به چاپ رسانده اند.