تبادل نظر با علی نصیریان در سالگرد جمشید مشایخی، دلتنگی هایی که انتها ندارد خبرنگاران - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، سیزدهمین روز سال 1398 جمشید مشایخی بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون برای همواره با صحنه بازیگری خداحافظی کرد و علی نصیریان را با آرزویش تنها گذاشت.

به گزارش گروه فرهنگی وبلاگ طفره، دومین سالی است که سینما، تئاتر و تلویزیون، کمال الملکِ خودش را از دست داده است. بازیگری که هرگاه نامش می آید کارنامه بلندبالا و شکوهمندش باعث می شود همه او را با پیشوند استاد صدا بزنند. حتی این روز ها که دو سال از رفتنش می گذرد و در صحنه بازیگری جایِ خالی اش احساس می شود. اگر هنر بازیگری را میان چند پیشکسوت و نخبه تقسیم کنیم قطعاً یکی از آن کاربلد ها و نخبه های این عرصه جمشید مشایخی است. بازیگری را بسیاری از او آموختند و او خودش را مدیون حمید سمندریان، علی حاتمی و علی نصیریان می دانست.

بازیگری که ششم آذرماه سال 1313 به جهان آمد و دو سال قبل در سیزدهمین روز سال جدید بود که خبر درگذشتش را از سام پسرش شنیدیم. این خبر هولناکی بود که یکی از اساتید بازیگری سینمای ایران برای همواره با صحنه بازیگری خداحافظی نموده است. همان طور که دوستانی، چون علی نصیریان اعتقاد دارند کمال الملک و رضا تفنگچی/خوشنویس- سریال هزار دستان جمشید مشایخی فراموش نشدنی و تکرار نشدنی است. بازیگری که در آخرین روز های عمرش، وقتی برای مصاحبه به ما داد و باورمان نمی شد با آن حال و احوال، 2 ساعت با کمال تواضع و شیوا و گیرا با او همکلام شدیم.

در این دقایق و لحظات هرگاه به یادِ سریال های ماندگارش در تلویزیون می افتاد می گفت به خودم می بالم توانستم در سریال هزاردستان و کمال الملک به ایفای نقش بپردازم. علی حاتمی، نقش رضا خوشنویس را هم برای من کنار گذاشته بود و در زمان کمال الملک هم گفت این نقش برای توست. در سریال هزاردستان اعتقاد دارم داود رشیدی، محمدعلی کشاورز، علی نصیریان و سروش خلیلی بازی های ارزنده ای را ارائه دادند.

ماجرای آشنایی جمشید مشایخی و علی نصیریان

او در کنار نام های زیادی، در جریانِ این گپ و گفت بار ها نام علی نصیریان را بر زبان آورد و گفت: علی نصیریان حق به گردن من دارد؛ من و نصیریان روز های اول آشنایی مان به تئاتری در اداره هنر های دراماتیک برمی شود. جایی که به عنوان پلیس نمایشنامه وظیفه پزشک انتخاب شدم. اسماعیل شنگله که با من خیلی دوست بود به نصیریان گفت به جمشید یک نقش پیشنهاد کن که او بازیگر توانمندی است. او هم نقش یک پلیس را به من واگذار کرد که یک جمله دیالوگش بود. در آن نمایشنامه یک مادر بود که هنرپیشه های اداره سن شان کم بود و بازی نمی کردند. این مادر تبدیل به پدر شد و به یک آقایی این نقش سپرده شد که نتوانست در جلسه های تمرین خوب ظاهر شود و نصیریان او را رد کرد. من به شنگله گفتم این را من باید بازی می کردم و به نصیریان گفت و من رفتم تمرین و نقش پدر را من بازی کردم. علی نصیریان و اسماعیل شنگله حق به گردن من دارند.

توصیه های قابل تأمل استاد به نسل جدیدِ بازیگری

یکی از نکاتی که جمشید مشایخی به عنوان پند و اندرز بسیار در جریان مصاحبه بار ها با انواع و اقسام روایت ها از خودش به یادگار گذاشت توصیه به بازیگران نسل جدید بود. توصیه ای که با این عبارت همراه شد: همان طور که بازیگران تئاتر گفتند شما به نقش آن قدر باید نزدیک شوید که برای خود کنید و در زمان بازیگری، با نقش زندگی کنید. دیگر نکته ای که ضروری است بازیگران در نظر بگیرند احترام گذاشتن به مردم است. بازیگران ما باید بدانند که مردم اند به ما روحیه می دهند. نمی توانیم بگوییم هرکاری کنیم مردم خوششان می آید! نه این طور نیست و توهین محسوب می شود. بعضی این طور فکر می نمایند از 2 هنرپیشه با ظاهر زیبا در فیلم و سریال شان استفاده می نمایند و به فکر مردم هم نیستند.

مصاحبه با علی نصیریان در روز طبیعت/ دلتنگی هایی که خاتمه ندارد

وقتی با علی نصیریان درباره جمشید مشایخی صحبت می کنیم می گوید: جای جمشید که همواره او را به نام کمال الملک هنر نمایشی می شناختم برای همواره در صحنه بازیگری خالی می ماند. همان طور که پیش تر گفتم جای داود رشیدی و عزت الله انتظامی خالی است. امیدوارم استعداد های جوان ما به میدان بیایند و پرشور و بالنده این ضایعه ها و صدمات را جبران نمایند که ما در فقدان این بزرگان هنر تحمل می کنیم.

جای خالی یک مستعد متکی به خود

من 60 سال با مشایخی رفاقت کردم و خاطرات خوشی از آن دوران دارم. حقیقتاً استعداد بسیار بزرگی بود؛ استعدادی که هم در تئاتر، هم در سینما و هم در تلویزیون خاطرات خوشی برای من، دوستان و مردم فراهم کرد. از اخلاق و منش و رفتار او سال ها می توانم بگویم که چقدر از همکاری و مجاورت با او لذت بردم. مرحوم مشایخی یک مستعد متکی به خود بود و جای مشایخی برای همواره در صحنه بازیگری خالی می ماند.

در آن دوران از لحاظ تعلیمات، کلاس و مسائل آموزشگاه هیچ بستری، چون دانشکده تئاتر وجود نداشت. حتی ما در دانشکده هنر های زیبا یک بخش تخصصی تئاتر نداشتیم و جمشید مشایخی از یک استعداد خودجوش برخوردار بود. البته بعد ها با ممارست، مطالعه و دیدن یکسری از کلاس ها رشد پیدا کرد و توانست خودش را در جامعه هنری مطرح کند. البته که در جامعه هم نقش های ماندگاری از خودش به یادگار گذاشت و یکی از ماندگارترین نقش هایش هم کمال الملک و رضا تفنگچی سریال هزاردستان بود. او، عزت الله انتظامی، داود رشیدی و محمدعلی کشاورز استعداد های خودجوشی بودند و هستند که آن طبیعت خلاقه انسانی به آن ها یاری می کرد بتوانند این نقش ها را به زیبایی تجسم نمایند.

چرا می گویم مشایخی خودجوش بود؟

علی نصیریان که قصد مصاحبه نداشت و نمی خواست مصاحبه ای کند، اما تا نامِ جمشید مشایخی و سالگرد او را آوردیم حالش عوض شد و گفت همکاران عزیزی که ناظر مرگ شان بودم و بار ها تأسف خوردم. وقتی آقای انتظامی، رشیدی، مشایخی و کشاورز را از دست دادیم؛ مردانی که حقیقتاً می توان نام شان را هنرمند گذاشت. اما چرا می گویم مشایخی خودجوش بود؟ جمشید، جزو استعداد های فراموش نشدنی بود که دانشکده هنر های دراماتیک هم رفت و اطلاعاتی هم از آنجا کسب کرد، اما اصولاً خودجوش، استعداد ذاتی و فطری برای کار خودش دارد مثل خیلی های دیگر؛ حتماً تعلیم و مسئله آموزشگاه و دانشکده اهمیت دارد، اما اگر آن خمیرمایه و رغبت و حوصله و عشقی که وابستگی به هنر پیدا می نماید و آن جوهره در وجود مشایخی وجود نداشت آن همه خلاقیت و نوآوری را در بازیگری اش نمی دیدیم.

واقعاً نقش ها را خلق می کرد

علی نصیریان در مصاحبه با خبرنگار تسنیم اعتقاد دارد که:آقای مشایخی یکی از آن ها بود که مسئله تعلیم، تعلم، مدرسه و دانشگاه برایش مطرح نبود و خیلی نمی توان اتکایی به آن ها کرد. اتکا به ذات استعداد فطری او در کار بازیگری بیشتر موج می زند. وقتی نقشی به ایشان محول می شد واقعاً خلق می کرد. البته چهره، حس و دیگر شرایط ایفای نقش او هم خیلی خوب و فوق العاده بود. مثلاً فرض کنید حتی در فیلمی نقش کوتاه، گذرا و خیلی به چشم نیامدنی هم داشت آن قدر هنرمندانه و خلاقانه ظاهر می شد که آن نقش هم در خاطره ها می ماند. نقشی که در فیلم گاو داشت به قدری خوب بازی کرد که این موضوع را به اثبات رساند هیچ وقت بازیگر نباید به طول و عرضِ نقشی نگاه کند.

نقشی که در هزاردستان جا افتاد

علی نصیریان تأکید کرد: مسئله بزرگی و کوچکی نقش مطرح نیست؛ چون آن نقشِ کوتاه، اما مؤثر جمشید مشایخی در فیلم گاو این نکته را ثابت کرد که با نقش کوتاه هم بازیگر می تواند خودش را به خوبی نشان دهد. ممکن است در فیلم گاو آن امکانات قصه برای آن شخصیت اصلی بیشتر وجود داشت و در نقش کوتاه و کوچک آن امکانات برای بازیگر مهیا نیست، اما در این محدودیت، خلاقیت و تجسم یک شخصیت خودش را نشان می دهد. این هنرمندی به مراتب در سریال هزاردستان خیلی جاافتاده و پخته بیشتر نمایان شد. همواره این مصادیق را می آورم که چرا می گویم مشایخی یک مستعد متکی به خودش است.

آرزویی که برآورده نشد؟

این بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون در خاتمه این مصاحبه به آرزویی اشاره نمود که با رفتنِ جمشید مشایخی و بزرگان دیگری همچون عزت الله انتظامی، محمدعلی کشاورز و داود رشیدی، محقق نشد، توضیح داد: من آرزو داشتم در اواخر عمر این دوستان، دور هم تئاتری با هم به یادگار بگذاریم. اما متأسفانه دوستان مان آقای انتظامی، رشیدی، مشایخی و کشاورز بیمار بودند و این شرایط فراهم نبود. دلم می خواست با این دوستان دور هم بنشینیم و یک تئاتر درست کنیم. دیدم حالش را ندارند و اگر می شد خوب بود. قصه ای که به حال و روز آن ها و خودم بخورد و این آخرین دورهمی ما باشد؛ اما نشد. پیروز نشدم و آن آمادگی های جسمی شان اجازه نمی داد، من هم نخواستم اذیت شان کنم؛ ای کاش می شد در آخرین فرصت هایی که داشتیم این تئاتر را دور هم درست می کردیم که خیلی شیرین و خاطرانگیز می شد.