بازگشت طالبان به مرکز سنتیِ امارت اسلامی - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، پایگاه خبری گاردین در گزارشی، به فتح شهر قندهار دومین شهر بزرگ و مهم افغنستان به دست طالبان اشاره کرده و با ذکر برخی واقعیات تاریخی، دلیل اهمیت فتح این شهر که پیشتر و در زمان حکومت سابقِ طالبان به رهبری ملاعمر، مرکز این گروه بود را مورد اشاره قرار داده است.

گاردین در این رابطه می نویسد: در دسامبر سال 2001، پس از حمله نظامی آمریکا به افغانستان و سقوط دولت طالبان در این کشور، شماری از افراد در محوطه بیرونی اقامتگاه ملاعمر رهبر سابق گروه طالبان در اطراف شهر قندهار حضور داشتند و با کنجکاوی، اقامتگاه نخستین رهبر و امیر گروه طالبان را نظاره می کردند.

در اقامتگاهِ مذکور چندین مسجد به چشم می خورد، یک اصطبل نگهداری شتر بر اثر شلیک راکت های نیرو های آمریکایی آسیب دیده بود، و تعداد زیادی از اتاق های خالی از سکنه هم که بر اثر حملات نیرو های آمریکایی آسیب دیده بودند هم وجود داشتند. در محوطه اقامتگاه ملاعمر در قندهار، مردان مسلح روی مجسمه ای عجیب که به کوه شباهت داشت و از طریق درختان نخل احاطه شده بود، ایستاده بودند.

به گزارش وبلاگ طفره، تمامی این صحنه ها و خاطرات مربوط به دسامبر سال 2001 و زمانی هستند که رژیم طالبان پس از حادثه 11 سپتامبر و حمله نیرو های آمریکایی ساقط شده و نیرو های طالبان مجبور شدند تا قندهار مرکز خود را ترک کرده و فرار کنند. شخصِ ملاعمر هم بلافاصله پس از آغاز درگیری ها فرار کرد. اگرچه اطلاعات چندانی از ملاعمر به نام رهبر طالبان وجود نداشت، با این حال شهر قندهار خود رازهایش را برملا می کرد.

در محدوده مکانی که ملاعمر ساکن بود، کمپ های آموزشی یافت شد که در آن ها افراد از طریق نیرو های طالبان آموزش می دیدند که چگونه بمب درست کند و در کشور های خارجی دست به انجام اقدامات خرابکارانه بزنند. در این رابطه دفترچه هایی به زبان های مختلف یافت شده بودند که نشان می دادند طالبان در این رابطه (آموزش نیرو های شبه نظامی و انجام عملیات در خارج از افغانستان)، کاملا مصمم است.

شماری از شبه نظامیان در حال تماشای اقامتگاهِ ملاعمر در اطراف شهر قندهار هستند. این عکس پس از سقوط رژیم طالبان در سال 2001 میلادی گرفته شده است

در آن دوران وقتی از یکی از خیابان های مرکزی شهر قندهار عبور می کردم (نویسنده گزارش: پیتر بیامونت)، گروهی از مردان که در بالای سقف یک ساختمان قرار داشتند من را نظاره می کردند. یکی از آن ها یک ماسک مخصوصِ مقابله با عملیات های شیمیایی را که مربوط به دوران شوروی می شد، بر چهره داشت. شهروندان قندهاری همه از جنایات و رویه های سخت گیرانه طالبان می گفتند، مردم از اعدام های طالبان و فساد آن می گفتند. بسیاری هم از فروپاشی طالبان به شدت استقبال می کردند.

با این حال پس از گذشته سال ها، بار دیگر شهر قندهار (در روز پنجشنبه گذشته)، به دست طالبان افتاده است. اکنون بار دیگر قندهار در کنترل نیرو های طالبان است و اعضای این گروه جلسات خود را در ساختمان های اداری قندهار برگزار می کنند.

در این رابطه سخنگوی طالبان در توئیتی می گوید: قندهار به طور کامل فتح شده است. مجاهدین به میدان شهدا رسیده اند. اهمیت فتح مجدد قندهار از طریق طالبان آن هم پس از 20 سال، به هیچ وجه نباید چه از نظرِ تاریخی و چه راهبردی، دست کم گرفته شود. این شهر که به نام مرکز اقوام پشتون زبانِ جنوب افغانستان شناخته می شود، همواره از اهمیت و جذابیت خاصی در افغانستان برخوردار بوده است. قندهار کننده یکی از خطوط اصلیِ قومی در افغانستان است.

در این شرایط، یکی از مسائل مهمی که مطرح می شود این است: طالبان چگونه در طی سال های طولانیِ حضور نظامی آمریکا در افغانستان دوام آورده و بار دیگر توانسته به نقطه ای بازشود (شهر قندهار) که کارِ خود را برای نخستین بار از آنجا اغاز کرد؟

بدون تردید اگر عکس های نیرو های ویژه انگلیسی و آمریکایی در سال 2001 در محوطه اقامتگاه ملاعمر رهبر طالبان، نمادی از سقوط امارت اسلامی طالبان در افغانستان بود، در شرایط کنونی، حضور شبه نظامیان طالبان در قندهار نمودی از خیزش مجدد این گروه است.

گروه طالبان برای نخستین بار در اوایل دهه 1990 میلادی از طریق مجاهدینِ افغان که از سوی سازمان سیا (سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا) حمایت می شدند، ایجاد شد. مجاهدینِ مذکور در فاصله سال های 1979 تا 1989، در برابر اشغال افغانستان از طریق شوروری شدیدا مقاومت کرده بودند. گروه طالبان در آن زمان افراد جوانِ قوم پشتونِ افغانستان را که اغلب آن ها در مدارس مذهبی پاکستان درس خوانده بودند، به خود جذب کرده بود.

شبه نظامیانِ مخالف گروه طالبان در محوطه اقامتگاه ملاعمر رهبر سابق طالبان در اطراف شهر قندهار (2002)

طالبان در نخستین سال های اعلام موجودیت خود وعده داد که می خواهد خشونت ها و جنگ در افغانستان را پس از عقب نشینی شوروی از افغانستان، هر چه سریع تر سرانجام دهد. وعده ای که با استقبال عمومی هم همراه شد.

در اواسط دهه 1990 میلادی، همچون شرایط کنونی، طالبان کنترل خود را بر افغانستان به نحو قابل توجهی افزایش داد. در آن زمان، گروه طالبان شهر قندهار را به نام سنگر اصلی خود به کار گرفت و قویا از اختلافات میان جنگ سالاران افغان که با آن مخالف بودند استفاده کرد و توانست دامنه نفوذ خود در افغانستان را توسعه دهد.

شاید برخی مسائل در مورد گروه طالبان در طول سال های اخیر نظیر اینکه این گروه به تعامل با جهان بیش از گذشته علاقه مند شده و یا در پی مشورعیت بیشتر است تغییر کرده باشد، با این حال، دیگر مشخصات و ویژگی های مرتبط با طالبان، هیچ تغییری نکرده اند و دورانِ 20ساله حضور نظامیان خارجی در افغانستان هم چیزی را در این رابطه تغییر نداده است.

در این راستا اندیشکده کارنگی در گزارشی با نام استراتژی پیروزی طالبان در افغانستان تاکید دارد که گروه طالبان همچنان یک جنبش انقلابی، عمیقا مخالف با سیستم طایفه ای افغانستان و متمرکز بر بازسازیِ امارت اسلامی در افغانستان، باقی می ماند.

از برخی جهات، باید گفت که طالبان هیچگاه شهر قندهار را ترک نکرده است. در دوران طولانی سال های اخیر، شهر قندهار همچنان با رهبری در تبعیدِ طالبان موسوم به شورای کویته که در پاکستان مستقر است در ارتباط بوده است. حتی در زمان هایی که آمریکا بیشترین حضور را در افغانستان داشته است و پایگاه هوایی وسیع آن در خارج از قندهار که از سالن های سینما، باشگاه های ورزشی، و رستوران های خوبی برخوردار بود وجود داشت و سایه خود را بر شهر قندهار می انداخت، برای بسیاری از افراد خارجی که به طور مستقل از قندهار بازدید می کردند، در هر کجا می شد نشانه های حضور طالبان را مشاهده کرد.

در خارج از شهر قندهار، در کنار درختان توتِ پایین دستِ رودخانه ارغنداب، طالبان برای نخستین بار شکل گرفت و کار خود را آغاز کرد. درست به همین دلیل است که اساسا قندهار همواره خانه و پایگاه طالبان بوده است.

تصویر مردی بر فراز یکی از پشت بام های یکی از ساختمان هایشهر قندهار افغانستان در حالی که بر صورت خود یک ماسکِ مقابله با حملات شیمیایی، برجا مانده از نیرو های شوروری را دارد. این عکس تنها چهار روز پس از فرار گروه طالبان از شهر قندهار گرفته شده است (1 دسامبر سال 2002)

در شرایط فعلی، بسیاری از ساکنان شهر قندهار با این سوال روبرو هستند که آیا بازگشت طالبان به قندهار، بار دیگر با شیوه های تهاجمی و سخت گیرانه این گروه همراه خواهد بود؟ این نگرانی ها مخصوصا در مدت اخیر و با انتشار اخبار زیادی در مورد کشته شدن برخی مخالفان طالبان در قندهار از طریق عوامل گروه طالبان، بیش از پیش تشدید شده اند. البته که در این میان طالبان در مدت اخیر سعی داشته مساله را به شیوه ای دیگر مطرح کند و بنا داشته تا از آغاز عصری نو در افغانستان خبر دهد.

جمعه گذشته یک شهروند اهل قندهار به خبرگزای فرانسه گفت که شهر قندهار پس از عقب نشینی نیرو های دولتی افغانستان از آن و سقوط شهر به دستان طالبان، کاملا آرام است. وی گفته که شب قبل از فتح قندهار از طریق طالبان، زمانِ ترسناکی را پشت سر گذاشته با این حال در روز بعد که طالبان قندهار را فتح کردند، همه چیز آرام بوده است.

این شهروند اهل قندهار در ادامه می گوید: روز بعد که وارد خیابان های شهر شدم شاهد بودم که پرچم های سفیدگروه طالبان در اغلب میادین شهر قندهار برافراشته شده بودند. طالبان به نحوی در شهر قندهار پرچم های خود را برافراشته کرده بود که به نظرم آمد شاید امروز عید است و خیابان ها را آذین بندی کرده اند.

*نویسنده: پیتر بیامونت، وی نویسنده و تحلیلگر پایگاه خبری گاردین است.