به لطف ترکیه دشت مغان می میرد! - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، خاتمه عواقب طرح مشهور سدسازی داپ ترکیه به ایران رسید و در اولین گام سهم آبی که از این رودخانه به ایران می رسد 30 درصد کاهش یافته است. با این حساب باید تابستان سال بعد منتظر شنیدن خبر خشک و بایر شدن دشت مغان باشیم!

به گزارش وبلاگ طفره، کمیسیون توسعه پایدار اتاق ایران به تازگی گزارشی از اثرات و عواقب پروژه آناتولی شرقی (داپ) بر منابع آبی شمال غرب ایران منتشر نموده است که نشان می دهد این سد 30 درصد از سهم آب ایران از رود ارس را کاهش می دهد. به این ترتیب احتمالا دیگر خبری از اندک آبی که اکنون در پایین دست رود ارس به دشت مغان می رسید نباشد و باید به زودی منتظر شنیدن خشکسالی در دشت مغان باشیم.

در این پژوهش تاکید شده است: با توجه به افزایش بهره برداری ها و ایجاد سازه های مختلف آبی در بالادست حوضه های آبریز به ویژه در ترکیه و بعلاوه کاهش نزولات جوی و کاهش حجم آب ورودی، به ویژه در حوضه های آبریز ارس، ضروری است تا اقدامات منسجم تر و قوی تری از سوی ایران در چارچوب دیپلماسی آب در دستور کار طرف ایرانی قرار گیرد.

در این پژوهش آمده است: طی سال های اخیر سد های متعددی بر روی دو رودخانه کورا و ارس و سرشاخه های آن ها در کشور های مختلف با هدف فراوری برق، آبیاری اراضی کشاورزی، تأمین آب شرب، کنترل سیلاب و حمل ونقل با ظرفیتی بالغ بر 25 میلیارد مترمکعب احداث شده است. افزایش ایجاد سازه ها و سد های آبی به ویژه در سال های اخیر به ویژه ایجاد 14 سد در کشور ترکیه از جمله پروژه آناتولی شرقی موسوم به داپ (DAP) و بعلاوه آلودگی آب رودخانه ارس به ویژه از سوی کشور ارمنستان در نتیجه فعالیت های معدنی و بعلاوه نیروگاه اتمی متسامور در کشور ارمنستان باعث تنزل کمیت و کیفیت آورد رودخانه ارس در سال های اخیر شده و در آینده نیز می تواند دسترسی به منابع آب رودخانه ارس را محدودتر کند.

اجرا و تکمیل آناتولی شرقی موسوم به داپ (DAP) کشور ترکیه در آینده نزدیک ممکن است سهم ایران از منابع آبی در حوضه آبریز ارس را بین 25 تا 30 درصد کاهش می دهد. قطع یا کاهش آورد رودخانه مرزی ارس به وسیله ترکیه منجر به مسائل جدی برای تأمین آب شرب و کشاورزی منطقه ها پائین دست شود.

این گزارش تاکید نموده است: طی سال های گذشته قرارداد های متعدد دوجانبه ای با کشور های همسایه برای بهره برداری از منابع آب مشترک به تصویب رسیده است که شماری از آن ها پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوری منتفی شده اند. بر اساس اطلاعات گردآوری شده از منابع موجود 24 قرارداد در قالب های مختلف معاهده، پروتکل و موافقت نامه در زمینه موضوعات مربوط به رودخانه های مرزی بین ایران و همسایگان منعقد شد که تعدادی از این قرارداد ها با عقد قرارداد بعدی منسوخ و تعدادی از آن ها نیز از نظر زمانی منقضی شده و کارکرد خود را از دست داده و در حال حاضر تعداد 14 قرارداد آبی معتبر بین ایران و همسایگان وجود دارد. متأسفانه با کشور ترکیه تنها پروتکل استفاده از آب های رودخانه ساری سو و قره سو برای تقسیم آب این رودخانه ها وجود دارد و در خصوص رودخانه ارس با ترکیه هنوز معاهده و قراردادی منعقد نشده است.

بر اساس اعلام اتاق بازرگانی ایران، این پژوهش نشان داده است که همه موافقت نامه ها در خاورمیانه در خصوص حوضه های آبریز مشترک به طور عام، و ایران با کشور های همسایه به طور اخص، به صورت دوجانبه بوده و تا به امروز حتی یـک کنوانـسیون یـا موافقت نامه چندجانبه در خصوص بهره برداری از آب حوضه های آبـریز مـشترک مانند کنوانسیون آب اروپا درباره حفاظت و استفاده از آبراه های فرامرزی و دریاچه های بین المللی (1992) کمیسیون مالی سازمان ملل برای اروپا (UNECE) وجود ندارد. به همین علت نیز قواعد عرفی و حقوقی حاکم بر منابع آب مشترک در منطقه بین ایران و کشور های همسایه از ضمانت اجرایی ضعیفی برخوردار هستند و توانایی لازم برای حل مسئله حقوقی منابع آب مشترک را ندارند؛ لذا اتخاذ تدابیر لازم برای تصویب کنوانسیونی مانند کنوانسیون آب اروپا با موضوع سازمان ملل متحد و به ویژه کمیسیون مالی - اجتماعی آسیا و اقیانوسیه (ESCAP) در چارچوب دیپلماسی آب از سوی وزارتخانه های خارجه و نیرو از اهمیت اساسی برخوردار است و باید در دستور کار قرار گیرد.