ناهماهنگی بین 25 دستگاه مستقر در پایانه های مرزی آسیب زاست - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، مزیت جغرافیایی ایران در حوزه ترانزیت و قرار دریافت در کریدورهای شمال-جنوب و شرق به غرب بر هیچ کس پوشیده نیست و همیشه ایران به همین دلیل در مرکز توجه ها بوده است اما این به تنهایی کافی نیست. زیرساخت هایی ضروری است تا مزیت جغرافیایی را به مزیت رقابتی تبدیل کند.

وجود نهادهای متعدد و ناهماهنگ، صنعت ترانزیت به ویژه ترانزیت جاده ای ایران را به شدت تهدید می نماید. رقبای منطقه ای ما برنامه های بلند مدتی برای توسعه زیرساخت های حمل و نقلی خود طراحی نموده اند و درحال رایزنی با دیگر کشورها برای جذب بارهای آنها و عبور از راستاهای خود هستند.

پایانه های مرزی کشور به زیرساخت های ایمنی، تسهیل گر و رفاهی مجهز نیستند و همین عوامل فرایند فعالیت های ترانزیتی را در مرزهای ایران کند می نماید. حضور نمایندگانی از دستگاه های متعدد در مرزها و ناهمانگی بین آنها چالش جدی است که بارها از سوی فعالان مالی به ویژه رئیس اتاق ایران مورد انتقاد قرار گرفته است؛ در حال حاضر 25 دستگاه در پایانه های مرزی ایران مستقر هستند.

در حال حاضر دستگاه های متعددی مانند سازمان بنادر، شرکت راه آهن و سازمان راهداری، گمرک ایران، نیروهای انتظامی، استاندارد، قرنطینه و دیگر دستگاه ها در حوزه ترانزیت دخالت می نمایند که متاسفانه هیچ برنامه معین و منسجمی با یکدیگر ندارند و جزیره ای و جدا از هم فعالیت می نمایند.

طبق برآوردهای انجام شده مهم ترین موانع ترانزیت در ایران در بخش نرم افزاری، وجود قوانین و مقررات موازی و دست وپاگیر، تشریفات اداری زائد، تأخیر فراوان در ترانزیت کالا از راستا ایران، تعدد سازمان های تصمیم گیر و اجرایی در حوزه ترانزیت، اقدامات کنترلی مضاعف و دخالت در وظایف سازمان های مذکور بدون هماهنگی با آنها، عدم انطباق مقررات حمل ونقل بین المللی و گمرکی ایران با عرف رایج بین الملل، نبود تعرفه دقیق و رقابتی برای حمل کالا از راستا ایران، نگاه جزیره ای سازمان های مرتبط با ترانزیت و نبود نگرش کلان و مثبت نسبت به این حوزه است.

به دنبال طراحی الگوی مدیریت بهینه پایانه های مرزی هستیم

بابک طالبی معاون حمل ونقل سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای در خبرگزاری مهر این سازمان را عهده دار هماهنگ کردن همه امور واحدهای مستقر در مبادی ورودی و خروجی مجاز زمینی کشور دانست و توضیح داد: در سه سال گذشته بر اساس تصمیم مقامات ارشد کشور، مدیریت پایانه های مرزی به گمرک واگذار شده بود که در جلسات هیات دولت و ستاد هماهنگی مالی دولت به دستور رئیس جمهور بار دیگر مدیریت پایانه های مرزی به وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری منتقل شد.

او به وجود نهادهای متعدد در پایانه های مرزی اشاره و اظهار کرد: رکن موفقیت در مدیریت پایانه های مرزی، تعامل سازنده بین همه این نهادها است. همچنین باید سازمان راهداری در جمع آوری و اشتراک گذاری اطلاعات فعالیت هر نهاد، به مدیریت بهینه پایانه های مرزی اقدام کند.

معاون حمل ونقل سازمان راهداری گفت: این سازمان در حال مطالعه الگوهای مختلف مدیریت بهینه پایانه های مرزی در کشورهای پیشرو است تا یک ساختار کارآمد برای مدیریت پایانه های مرزی ایران طراحی و اجرا کند.

این مقام مسئول از دیگر برنامه های سازمان راهداری را واگذاری امور تصدی گرایانه از ستاد مرکزی سازمان راهداری به مدیریت های استانی مطرح نمود و هدف آن را چابک سازی مدیریت پایانه های مرزی دانست.

طالبی تاکید نمود: ایجاد سامانه یکپارچه حمل ونقل بین المللی با همکاری دستگاه های مرتبط در دستور کار سازمان راهداری است؛ برای تحقق این موضوع، احتیاج به یکپارچه سازی خدمات در بخش های سخت افزاری و نرم افزاری داریم.

به گفته این مقام مسئول در سازمان راهداری، نهادهای بین المللی مرتبط با حمل ونقل جاده ای شامل اتحادیه حمل ونقل بین المللی جاده ای (IRU) سازمان همکاری های مالی (اکو) و غیره نیز بر یکپارچه سازی مدیریت نهادهای کنترل مرزهای هر کشور تاکید دارند. بنابراین تحقق راه اندازی چنین سامانه ای به ارتقا صندلی لجستیکی ایران در مجامع تخصصی بین المللی منجر خواهد شد.

طالبی با تأکید بر اینکه صفر تا صد حمل و نقل جاده ای در ایران از سوی بخش خصوصی انجام می گردد و دولت نقش رگولاتور و تسهیل نماینده امور و نظارت بر حسن اجرای موافقت نامه های ترانزیتی و همچنین تفاهم نامه های دو یا چندجانبه حمل ونقلی با کشورها را ایفا می نماید، گفت: در این میان نقش تشکل های صنفی بین المللی در توسعه حمل ونقل و ترانزیت بسیار معین نماینده است و قدرت چانه زنی و رایزنی سازمان راهداری و دولت با سازمان های همسو در دیگر کشورها را افزایش می دهد.

او اظهار داشت: در حاضر 26 پایانه مرزی فعال داریم که دو مرز ریمدان و پیشین در جنوب شرق سیستان بلوچستان نیز به تازگی با مصوبه دولت از بازارچه مرزی به پایانه مرزی ارتقا یافته اند. در سفر اخیر رئیس جمهور به عراق هم راه اندازی 6 مرز جدید با این کشور به تصویب 2 دولت رسید که هنوز عملیات اجرایی این مرزها شروع نشده است.

این مقام مسئول در سازمان راهداری درباره ادعای گمرک بر مدیریت مرزها گفت: بر اساس قانون گمرکی، این دستگاه فقط بر تردد کالاها نظارت و مدیریت دارد اما مدیریت پایانه مرزی با سازمان راهداری است؛ 3 سال مدیریت پایانه های مرزی با گمرک بود اما اخیراً رئیس جمهور دستور داده تا مدیریت این پایانه ها بار دیگر به راهداری منتقل گردد.

علی رغم مزیت های جغرافیایی، سهم بالایی از ترانزیت نداریم

سید روح الله لطیفی سخنگوی گمرک نیز در این بین درباره مسائل ترانزیت در ایران سخن گفت. بر اساس اظهارات او ایران سهم بالایی از ترانزیت در اختیار ندارد؛ یکی از علل آن عدم توسعه متناسب زیرساخت هاست و در مقایسه با کشورهای رقیب، از زیرساخت های کمتری برخوردار است.

او درباره مدیریت یکپارچه پایانه های مرزی گفت: بر اساس ماده 12 قانون امور گمرکی، فرمانده واحد مرزی و مباحث تجاری و ایجاد رویه های واحد، گمرک است و چون ترانزیت یک رویه گمرکی در حوزه تجاری است باید به این موضوع توجه کرد.

این مقام مسئول ادامه داد: در حال حاضر مدیریت پایانه های مرزی به سازمان راهداری منتقل شده است که بر اساس مصوبه ستاد هماهنگی مالی دولت و با دستور رئیس جمهور بود با وجود اینکه مصوبه ستاد نمی تواند مقدم بر قانون کشور و در این موضوع خاص قانون امور گمرکی باشد با این حال ما در حال همکاری با وزارت راه هستیم. اما قانون وظایف هر سازمان را در مرز معین نموده و با وجود موظف بودن راهداری برای فراهم کردن بنا و زیرساخت ها، زیرساخت های لازم قانونی در اختیار سازمان راهداری قرار ندارد. سازمان راهداری فقط باید بناها و تأسیسات مربوطه در مرزها و تیر پارک ها را ایجاد کند و در حوزه نرم افزار و اعمال حاکمیت بر رویه های گمرکی و تجاری اختیار قانونی ندارد.

سخنگوی گمرک اضافه کرد: حتی در ایجاد زیرساخت ها هم سازمان راهداری اگر از نظرات تخصصی و حوزه وظایف سایر سازمان ها به ویژه گمرک استفاده می کرد، تأسیسات ایجاد شده می توانست سرعت بیشتری به کنترل و عبور کالا دهد، مثلاً در مرز باشماق، سمت عراق تردد روان دارد اما در سمت ایران راستاهای ورود و خروج کالا و مسافر متناسب با راستا مقابل نیست و در بهره گیری از محوطه ها می شد بهتر عمل کرد.

وی توضیح داد: در هر مرز یا پایانه مرزی، 25 دستگاه مستقر است که از صدور و کنترل ویزا و اجازه عبور گرفته تا انبارها و قرنطینه را شامل می گردد.

دبیر شورای اطلاع رسانی گمرک یادآور شد: به دلیل نبود مدیریت یکپارچه، و عدم تفویض اختیار به یک دستگاه در مرز، مسائل زیادی در مرزها داریم که سبب معطلی بیش از حد شده و لذا مزیت جغرافیایی ما در حوزه ترانزیت به شدت کاهش یافته است. که در کنار روش های جابه جایی کالا از ترانشیپمنت تا جابجایی کشنده ها و محدودیت پذیرش کالا در کشورهای مقابل فرصت های عظیم بهره گیری از مرزهای تجاری به آسانی از دست می رود.