چاقوسازی راین هنری به اصالت کویر
به گزارش وبلاگ طفره، مرکز اصلی چاقوسازی و چلنگری در استان کرمان شهر راین است. این شهر در گذشته محل ییلاق بسیاری از عشایر چادرنشین استان بوده و به همین دلیل، در تابستان کسب و کار رونق بیشتری داشته است. بعضی از دست ساخته های آنان راهی بازار شهرهای اطراف شده است. در گذشته تعداد چاقوسازان این شهر بسیار زیاد بوده است. راین با فاصله حدود 100 کیلومتری از مرکز شهر کرمان، شهری تاریخی و توریستی و یکی از قطب های مهم گردشگری جنوب شرقی استان کرمان به شمار می رود.
یکی از مشاغل و روش های کسب درآمد مردم این شهر، ساخت آثار صنایع دستی است. چاقوی ساخت هنرمندان این شهر، به جز بُعد کاربردی، زیبایی فراوان و اررش هنری زیادی دارد. گرچه چلنگری (آهنگری) نسبت به چاقوسازی از ارزش هنری کمتری برخوردار است.
صنایع دستی راین شامل فلزکاری، قالی بافی، سفره بافی، گلیم بافی، نجاری و... می گردد که از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا نموده و امروزه شاخص ترین آنها چاقوسازی است.
از ویژگی های مهم چاقوسازی در راین، به کیفیت محصول، روش فراوری و استفاده از مواد اولیه سنتی و بومی باید اشاره نمود.
چاقوسازی از گذشته تا به امروز در ایران متداول بوده است، فلز در گذر زمان به جای سنگ برای بریدن مورد استفاده قرار گرفت و اغلب چاقو در کرمان، زنجان، اصفهان، مشهد، راین و...ساخته می گردد.
اسلحه سازی و چاقوسازی در ادامه فرایند یکدیگرند؛ به عبارتی اغلب استادان فن این رشته، در زمینه تعمیر و ساخت انواع اسلحه، شمشیر، خنجر و چاقو فعالیت داشته اند.
زمینه های فرهنگی و اعتقادی
مردم کرمان درباره کارد و چاقو عقیده دارند که اگر کارد را به طرف کسی گرفتند، باید فورا نوک آن را به زمین بزنند، وگرنه خون به پا می گردد همچنین اگر شخصی ترسید، باید کاردی را در آب بزنند و از آب آن به او بخورانند تا ترسش بریزد.
روش ساخت چاقو در راین
در این منطقه، اغلب تیغه را از فلزهای اسقاط به خصوص فلز اتومبیل و تیغه مستعمل سوهان تهیه می نمایند که که کیفیت چاقوی ساخته شده از طریق سوهان مستعمل بهتر است؛ فرایند فراوری چاقوی راین شامل مراحل سرخ کردن فولاد، چکش کاری، فرم دهی، سوهان کاری و صیقلی کردن، آبکاری، ساختن دسته و اتصال تیغه به دسته است.
ابزارآلات چاقوسازی در راین
چاقوسازی راین با همان ابزارآلات ساده سنتی از جمله کوره، سندان، قیچی آهن بر، اره، دریل، مته کمانه، سمبه، انواع چکش آتشکاری، انواع چوب ساز، انواع سوهان، انبر آتشکاری، انبردست، سنگ ساب، گیره و... انجام می گردد. ولی در چند دهه اخیر بعضی از این ابزارها مانند دریل و ساب از نوع برقی شده اند.
انواع چاقو
از چاقوی شکاری، چاقوی قلمه زنی (پیوندزنی)، چاقوی تزیینی، چاقوی ضامن دار، چاقوی آشپزخانه، چاقوی قصابی و... نیز باید نام برد که مبنای تقسیم بندی آنها براساس تیغه و نوع استفاده از آنها است. این چاقوها اغلب دسته شاخی (شاخ بز، قوچ و گوزن) دسته چوبی (گردو و گلابی) و دسته فلزی (آهن، برنج، مس و برنز) دارند.
سایر دست ساخته ها شامل سوزن، شمشیر، اسلحه، قندشکن، داس، ساطور، قفل، خنجر، انبر و... و تاج علم های عزاداری از دیگر ساخته های فلزکاران این منطقه است.
استادان و هنرمندان چاقوساز راین
شکرالله داریوشی، مرحوم ابراهیم نصیری، مرحوم حسین عابدی، مرحوم ماشاالله هدایتی، محمد ناظری، اکبر ابوتراب، حسین امیری، رضا صباغ، مرحوم قنبر رجب قانع، حسین رجب قانع، قنبر مهدی زاده، محمد یوسفی، حسین کمالی، علی اصغر قانع، حمیدرضا هداستی، یدالله شریفی، محمد شریفی، محمد داوودی، محمود پوریوسفی، رضا صنعتی، مهدی شریفی، محمد شرفی(فرزند محمود)، مرتضی قادری، علی کرم پور، اکبر پور کریمی، رضا پور یوسفی، رضا مهدی زاده، احمد افضلی گروه، مصطفی رستم آبادی، مهدی نقدی نسب و علیرضا قریه میرزایی، حسین کریمی، حمید کرم پور، ابراهیم عابدی و... از اساتید برتر این حوزه در راین هستند.
در حال حاضر 120 هنرمند صنایع دستی در راین به هنر چاقوسازی مشغول هستند که بیش از 40 نفر آنها بیمه تامین اجتماعی و روستایی شده اند.
هرساله تعداد زیادی از این هنرمندان پیروز به دریافت تسهیلات مشاغل خانگی می شوند.
منبع: گردشبان