چوار په ر پر از تابلوهای شاعرانه، بازی های زبانی و جسارت های کلامی - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، خبرنگاران در ایلام -مهدی آرمانی: حبیب الله بخشوده از شاعران مطرح ایلامی است که سال هاست به دو زبان کردی و فارسی شعر می گوید و خالق آثار ارزشمندی در این دو زمینه است. بخشوده، دکتری زبان و ادبیات فارسی دارد و از فرهنگیان باتجربه و پیروز است که سال هاست در دبیرستان و مراکز آموزش عالی به تدریس ادبیات مشغول است و پژوهش و نقد ادبی و پرداختن به فرهنگ از دیگر فعالیت های اوست.

از آثار منتشرشده بخشوده می توان به کتاب های دخترم باران(مجموعه غزل) فارسی،صدای آبرنگ ها (مجموعه دوبیتی فارسی)،که پوو (مجموعه شعرکردی)،باران بر گورهای کهنه اریب می بارد (شعر سپید) مدیترانه (مجموعه غزل فارسی)، به رنگ هنوز، چشم انداز، پژوهش های ادبی و آثار دیگر اشاره کرد.

چوار پەڕ مجموعه ای از رباعی های کردی بخشوده در دهه 90 است که در زمستان، 1401 منتشر شده و شامل 76 رباعی است. کتاب با مقدمه ای از رباعی سرای مطرح-جلیل صفربیگی-که گریزی مختصر بر دوران شکوفایی شعر کردی جنوبی و توجه شاعران به قالب های مختلف شعری، به ویژه کوتاه سرایی در قالب، رباعی، دوبیتی و قالب های نو و سپید، و البته اشاره گذرا هم به جریان کوتاه سرایی در شعر و فرهنگ کردی در گذشته، قالب هایی چون، سه خشتی، سیاچمانه همراه است.

صفربیگی، در مقدمه کتاب، مهم ترین ویژگی های این مجموعه شعری را تصویر سازی های زیبا و نو، داشتن آن و جانمایه، بازی های زبانی و جسارت های کلامی می داند.

از دیرباز، رباعی ظرفی بوده است جهت بیان اندیشه ها و تفکرات فلسفی و فیلسوفان و اندیشمندان از این ظرفیت در این راستا استفاده داشته اند. شاعر مجموعه چوار پەڕ عصاره اندیشه های خود را بدون تکلف و دشواری در این قالب فکری گنجانده و با ایجاد تصویرهای بدیع و عینی و بهره گیری از عناصر پیرامونی زندگی، چونان نقاشی تابلوهای شعری خود را به تماشا و نمایش گذاشته است.

از ویژگی های دیگر این مجموعه، چند وجهی بودن بسیاری از این رباعی هاست،به طوری که همزمان در یک رباعی هم می توان از یک رباعی واحد،درون مایه های عاشقانه،عرفانی و اجتماعی برداشت کرد.پرداخت دقیق، ایده های شعری و جزئی نگری وجه غالب بیشتر رباعی هاست.

سیر اندیشه در مجموعه شعر چوار پەڕ جریان دارد و گاه در اعماق فکر خود این اندیشناکی را جستجو می کنی آنجایی که شاعر از زبان شاباز و دال می گوید:

شاباز وه داڵ وت: ک چەن ساڵێ تر

ماگەس ک بکەی لانە دە قەێ یاڵێ تر

داڵ ئێ قسە نەژنەفت و چگە لەێ چرووێ

نیشتە سەر مڕداڵەێ یەێ داڵێ تر

سەرما جمیا، تو پا نەگرتی چۊ وەفر

دە خاک، دەس گیا نەگرتی چۊ وەفر

خوەر نیشت دە بان شان ڕاست، خەفتی

دە نام کوچگ ڕێا نەگرتی چۊ وەفر

شاعر در این رباعی هوشمندانه، با تشخص بخشیدن و استفاده از صفات انسانی و بهره گیری از کنایات زبان محاوره، فضایی سرشار از تحرک و تکاپو می آفریند.

مصراع آخر این رباعی؛

دە نام کوچگ ڕێا نگرتی چۊ وەفر، همان لحظه ای است که درنگ می کنی و آن آن شاعرانه را در می یابی!

و از رباعی های دیگر که این تأمل و خیره شدن را در تو به همراه دارد؛

دەێ دەورە ک دەور، دەور پاێیزانە

سەوزەێ ها کوو؟ دە ئێ گەڵاڕێزانە

ئاسن دڕگە ک ڕیشگێ ها بن خاک

سەوڵە ک دە بان ڕیشگێ لەرزانە

شاعر با استفاده از لحن صمیمی و محاوره ای در پرداخت رباعی هایی که رنگ و بوی عاشقانه تری دارند به تنوع و ایجاد فضای تازه در مجموعه افزوده است.

ئەر ڕووژ ئەڕات سەختە، وە شەو بووەرەێ

ئەسڵەن وە سنگ دو تیکە ئەسبەو بووەرەێ

قەڵبم نامە دە نام ئەو گوڵدانە

چەم نۊقنم و خوەمی دەمە خەو، بووەرەێ

و در این رباعی، آوردن واژه هایی چون جاجِم سەرئەو خەو شەو هم به ایجاد موسیقی بیرونی شعر و هم به ایجاد فضایی نوستالوژیک در شعر منجر شده است.

شەو خاسە وە شەرتێ گ م تو بۊنمە خەو

خەو خاسە وە شەرتێ گ تو بایە سەر ئەو

ئەو شەو خەم تو وەفر فرەێ هاوردۊگ

عشقت بۊە جاجمێگ و دامەێ ملمەو

و می توان نگاه تازه شاعر در پرداخت مقوله های اجتماعی را در این رباعی و استفاده مناسب و شاعرانه از واژه ها را به تماشا نشست.

هەر چەن دە وەر چەمم چمان دارێگە

دە جی یە گ سایە بەێگ، سەروارێگە

دارێ خاسە ک لێز ئازادی بوو

دارێ ک نەجیکنێگ، دیوارێگە

و به رباعی های دیگری از این دست اشاره کرد

که گذشته از تأویل پذیری، شروعی کنایه آمیز دارد.

بارم دانه، بار م دانەێ گەنمە

باخێ دامەو خانگ سەردێ سەنمە

ئشکەفت نمرچ چک چوڵێ دیتە

ئەو ئشکەفتە منم ک بێ تو مەنمە

و نگاه انتقادی و طنزآمیز شاعر را می توان در این رباعی که فضای تازه و متفاوت تری دارد و شاید هم بتوان گلایه و شکوه شاعر را از زندگی امروز حدس زد جایی که عاطفه کمرنگ است و عصر آهن و دیوار و آوار است.