آخرین جزئیات شرایط بازنشستگی در قانون تامین اجتماعی، اضافه کار فوق العاده محسوب نمی گردد - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، سازمان تامین اجتماعی به موجب اساسنامه و قوانین حاکم بر فعالیت، یک سازمان بیمه گر اجتماعی است که وظیفه پوشش کارگران مزد و حقوق بگیر (به صورت اجباری) و سایر صاحبان حرف و مشاغل آزاد را (به صورت اختیاری) برعهده دارد.

به گزارش ایرنا، این سازمان یک نهاد عمومی غیردولتی است که بخش عمده منابع مالی آن از محل اخذ حق بیمه ها (با مشارکت بیمه شده و کارفرما) تأمین می گردد و متکی به منابع دولتی نیست؛ به عبارت دیگر، تکیه گاه اصلی این سازمان مشارکت سه جانبه کارفرمایان، بیمه شدگان و دولت در عرصه های مختلف سیاست گذاری، تصمیم گیری های کلان و تأمین منابع مالی است.

این مجموعه بعلاوه با هدف پایداری منابع و حفظ و ارتقای ارزش ذخایر و دارایی های ذی نفعان، سرمایه گذاری در بخش های مختلف مالی را نیز با رعایت اصولی، چون شفافیت، پاسخگویی، پرهیز از بنگاه داری و سرمایه گذاری در بخش های مالی با ریسک اندک در دستور کار قرار داده است و بیمه شدگان و مستمری بگیران را در قالب دو قسم از تعهدات کوتاه مدت و بلندمدت حمایت می نماید.

در باره جزئیات این تعهدات، شرایط درخواست بازنشستگی و ازکارافتادگی و نیز تعهدات و تسهیلات کارفرمایان و کارگران با محمد محمدی، معاون بیمه ای سازمان تأمین اجتماعی به تبادل نظر نشسته ایم.

اکنون شرایط درخواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی (برای مردان و زنان) چیست؟

محمدی: طبق تبصره 1 ماده 76 قانون تامین اجتماعی مردان با 50 سال سن و 30 سال سابقه و زنان با 45 سال سن و 30 سال سابقه می توانند از سازمان تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی نمایند.

یک مرد با 20 سال سابقه و 60 سال سن نیز می تواند بازنشسته گردد. این شرط سنی برای زنان 5 سال کاهش می یابد و یک زن با 20 سال سابقه و 55 سال سن هم می تواند از سازمان تامین اجتماعی درخواست بازنشستگی داشته باشد.

بعلاوه یک مرد 60 ساله با 10 سال سابقه (و 10 روز حقوق) نیز می تواند بازنشسته گردد. این قانون نیز برای زنان با 5 سال کاهش سنی اعمال می گردد و زنان 55 ساله با 10 سال سابقه و 10 روز حقوق می توانند بازنشسته شوند.

بر اساس قانون تامین اجتماعی یک مرد 60 ساله و یک زن 55 ساله نیز در صورت سابقه کمتر از 10 سال، باید با خرید کسری سابقه، درخواست بازنشستگی داشته و با 10 روز حقوق نیز بازنشسته شوند.

مشاغل سخت و زیان آور مشمول شرایط سنی نمی شوند

در مورد مشاغل سخت و زیان آور نیز شرایط سنی لحاظ نمی گردد و چنانچه بیمه شده 20 سال سابقه متوالی یا 25 سال سابقه متناوب در کار های سخت و زیان آور داشته باشد، می تواند درخواست بازنشستگی بدهد.

در همه این موارد کارفرما بدون اجازه و اختیار بیمه شده نمی تواند درخواست بازنشستگی داشته یا کارگر را اخراج کند؛ صرفا در قانون تامین اجتماعی پیش بینی شده است که کارفرما می تواند بازنشستگی بیمه شدگانی را که حداقل پنج سال پس از رسیدن به سن بازنشستگی مقرر در قانون به کار خود ادامه داده اند، از سازمان تامین اجتماعی تقاضا کند. در غیر اینصورت ارائه درخواست بازنشستگی کارگر (بیمه شده) قابلیت اجرا نخواهد داشت.

آیا قانون بازنشستگی برای بیماران خاص فرق دارد؟

محمدی: طبق قانون تأمین اجتماعی، یک بیمه شده در صورت عدم توان انجام کار نیز (باوجود 720 روز سابقه) می تواند درخواست ازکارافتادگی بدهد.

در صورتی که کارگر طبق نظر پزشک معالج، توانایی خود را به صورت کامل یا جزیی از دست بدهد، پس از مراجعه به شعب تأمین اجتماعی به کمیسیون پزشکی (موضوع ماده 91 قانون تأمین اجتماعی) معرفی می گردد و این کمیسیون پس از معاینه و آنالیز سوابق پزشکی بیمه شده نسبت به صدور رأی با تعیین درصد ازکارافتادگی اقدام می نماید تا در چارچوب مقررات حکم برقراری مستمری صادر گردد.

اگر بیمه شده طبق نظر کمیسیون پزشکی 66 درصد از توان کاری خود را از دست داده باشد، ازکارافتاده کلی شناخته و در صورتی که اندازه کاهش توانایی انجام کار بین 33 تا 66 درصد باشد، ازکارافتاده جزیی شناخته خواهد شد.

بعلاوه اگر درصد ازکارافتادگی زیر 33 درصد باشد، بیمه شده استحقاق دریافت غرامت مقطوع نقص عضو را خواهد داشت. بعضی از حادثه دیدگان نیز می توانند تغییر شغل داده و در مشاغل آسان تر بیمه پردازی را ادامه دهند تا نهایتا بازنشستگی در چهارچوب قانون تامین اجتماعی اتفاق بیافتد.

مستمری بیمه شدگان شاغل در 2 کارگاه چگونه محاسبه می گردد؟

محمدی: ماده 34 قانون تامین اجتماعی صراحتا اعلام می نماید که یک کارگر می تواند در دو (یا چند کارگاه) مشغول به فعالیت بوده و کارفرمایان مربوطه نیز مکلف خواهند بود که طبق قانون تامین اجتماعی فهرست حق بیمه کارگر را ارسال نمایند.

برای تعیین مستمری این قسم از بیمه شدگان، کارگاه نخست به عنوان مبنا درنظر گرفته می گردد و میانه دو سال آخر فعالیت لحاظ و مستمری محاسبه خواهد شد. کارگاه های دوم و سوم (و چهارم به بعد) نیز به تناسب سال های کارکرد با استخراج میانه دو سال آخر فعالیت، به مستمری اول اضافه می گردد.

جزئیات طرح بخگرددگی جرایم بیمه ای کارفرمایان

مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی هم 23 اردیبهشت از اجرای طرح بخگرددگی جرایم بیمه ای کارفرمایان از خردادماه خبر داده بود. آخرین شرایط کارفرمایان در این خصوص و نیز جزئیات طرح را توضیح می دهید؟

محمدی: این طرح در دولت سیزدهم و با هدف حفظ اشتغال و اشتغال زایی نو به تصویب رسید. پیش از این طرح مقررات مربوط به بخگرددگی جرایم کارفرمایان به شکل کلی تعریف شده بود و بر این اساس فرار بیمه ای اتفاق می افتاد.

به عبارت دیگر چنانچه کارفرما می توانست از فرصت بخگرددگی جرایم به صورت سالانه (یا هر 2 سال یک بار) استفاده کند، معمولا حق بیمه کارگران را پرداخت نمی کرد و در انتظار استفاده از بخگرددگی جرایم طی 2 سال آینده بود، اما در طرح نو چنانچه یک کارفرما نسبت به اسفند 1401 حفظ اشتغال یا افزایش اشتغال داشته باشد، می تواند در چهارچوب قانون از بخگرددگی جرایم بیمه ای کارفرمایان استفاده کند.

بعلاوه چنانچه تعداد کارگران یک کارفرما کاهش یافته یا به عبارت دیگر با کاهش نیروی کار روبرو شده باشد، براساس این طرح می تواند مجددا حفظ اشتغال داشته و در چهارچوب قانون از فرصت بخگرددگی جرایم بیمه ای استفاده کند. در این طرح با پرداخت هر قسط جریمه قسم مربوطه نیز تسویه می گردد. بخگرددگی جرایم بیمه ای کارفرمایان از خردادماه امسال اجرایی شده و تا خاتمه مردادماه ادامه خواهد داشت.

این بخگرددگی همه کارگاه های تولیدی، خدماتی، صنعتی، فنی و نیز دانش بنیان (که بدهی معوقه لغایت اسفند 1401 داشته باشند) را دربر می گیرد. بعلاوه کارفرما باید به خاطر داشته باشد که حفظ اشتغال در طول یک سال بعد از تقسیط نیز باید ادامه دار باشد.

کارفرمایان متقاضی استفاده از بخگرددگی جرایم بیمه ای می توانند اصل بدهی بیمه ای خود را به صورت نقدی پرداخت یا با توافق با شعب این سازمان، روش پرداخت اقساطی را انتخاب نمایند.

در صورتی که برای پرداخت اصل بدهی بیمه ای، تعداد اقساط 12 ماه انتخاب گردد، کارفرما از صد درصد بخگرددگی جرایم برخوردار می گردد؛ در صورتی که در 18 ماه اقساط بدهی خود را پرداخت کند از 85 درصد بخگرددگی جرایم استفاده می نماید و در صورتی که تعداد اقساط را 24 یا 36 ماه انتخاب کند؛ به ترتیب از 75 درصد و 50 درصد بخگرددگی بهره مند می گردد.

تسهیلات کارفرمایان چیست؟

محمدی: امسال 3 بخشنامه در مورد تسهیلات کارفرمایان نیز به استان ها ارسال شد و اکنون در مرحله اجرا است. تعدادی از این بخشنامه ها مربوط به شرکت های دولتی دارای بدهی بود که علیرغم تقسیط، نتوانسته بودند بدهی های مربوطه را پرداخت نمایند.

با ابلاغ و اجرایی شدن بخشنامه های مذکور، فرصتی فراهم شد تا شرکت های دولتی و نیز شرکت های وابسته به دولت نیز (با ضمانتی که ذیحساب دستگاه مربوطه به تامین اجتماعی می دهد) بتوانند بار دیگر درخواست تقسیط مجدد نمایند.

بخش دوم بخشنامه ها به طرح بخگرددگی جرایم بیمه ای کارفرمایان اشاره داشته و بخش سوم نیز فرصتی برای کارفرمایان دارای بحران های مالی است. بر اساس این طرح، در صورتی که برای سازمان تامین اجتماعی محرز گردد که بیمه شده (کارفرما) توان پرداخت بدهی های مربوطه را ندارد، دارای بحران مالی نقدینگی بوده و حتی فرصت تقسیط برای دومین بار را هم از دست داده است، مجددا اجازه می یابد که با هماهنگی شورای مربوطه در 24 قسط بدهی های خود را پرداخت کند.

تعهدات بیمه ای کارفرمایان چیست؟

محمدی: به منظور توضیح تعهدات بیمه ای کارفرمایان نخست باید تعریف کارگر و کارفرما تعیین گردد؛ از منظر قانون تامین اجتماعی کارفرما شخصی حقیقی یا حقوقی است که بیمه شدگان (کارگران) مطابق با دستور او انجام کار می نمایند و کارگر - بیمه شده به شخصی اطلاق می گردد که در مقابل انجام کار از کارفرما مزد یا حقوق دریافت می نماید.

مزد یا حقوق به صورت نقدی (مستمر یا غیرمستمر) مشمول کسر حق بیمه خواهد بود. در مورد اقلام غیرنقدی نیز باید گفت، اقلام غیرنقدی مستمر مشمول کسر بیمه است، اما اقلام غیرنقدی غیرمستمر مشمول کسر بیمه نخواهد شد.

مجموعه کارفرمایان در صورت استخدام نیرو یا کارگر اعم از روزمزد، کارمزد، ساعتی، استخدام دائم و قرارداد کار تعیین باید فهرست حق بیمه را در چهارچوب قانون تامین اجتماعی به سازمان ارسال نمایند و هرگونه مزایا در مقابل انجام کار مستلزم پرداخت و ارسال حق بیمه به وسیله کارفرما است.

اضافه کار فوق العاده محسوب نمی گردد

برای نمونه، یک کارمند دولتی که پس از خاتمه ساعات اداری نیز کار می نماید، مشمول دریافت پول اضافی (اضافه کار) جهت کار اضافه برای سیستم مربوطه می گردد.

بعضی سازمان ها تصور می نمایند که یک بیمه شده در سال های ابتدایی فعالیت باید حداقل دستمزد را دریافت کند؛ حال آنکه تمامی مزایای یک کارگر از نخستین روز اشتغال، مشمول کسورات خواهد بود.

در بعضی موارد آنالیز فهرست کارفرمایان نشان می دهد، یک بیمه شده با 10 سال سابقه فعالیت نیز حداقل دستمزد را دریافت می نماید و این امر خلاف قانون و شرع است. کارفرما باید متناسب با سنوات بیمه شده دستمزد را ارتقاء و پایه سنواتی را افزایش دهد.

اکنون تسهیلاتی فراهم شده است که کارفرما می تواند در فهرست ارسالی برای سازمان تامین اجتماعی نام خود را هم در ردیف اول نوشته و با پرداخت 27 درصد حق بیمه، خود را بیمه و غیر از بیمه بیکاری از تمامی ضوابط حمایتی تامین اجتماعی استفاده کند.

کارفرما مشمول بیمه بیکاری نمی گردد

کارفرما مشمول قانون کار نمی گردد. به عبارت دیگر، اخراج برای این قشر مفهومی نداشته و بر این اساس بیمه بیکاری نیز پرداخت نمی گردد، اما سایر بیمه شدگان مشمول قانون کار بوده و باید 3 درصد اضافی به همراه 27درصد (برای این گروه) پرداخت گردد.

در صورتی که بیمه شده به صورت غیرارادی بیکار گردد، مشمول بیمه بیکاری است و در دوره بیکاری باتوجه به سنوات پرداخت حق بیمه و نیز در نظر داشتن شرایط تجرد و تاهل از 6 تا 50 ماه مطابق با قانون مربوطه مقرری بیکاری دریافت خواهد نمود.