طوفان شن چه زمانی رخ می دهد؟ - وبلاگ طفره

به گزارش وبلاگ طفره، تاکنون به مناطق کویری سفر رفته اید؟ ناگهان بادی تند آغاز به وزیدن بگیرد و شن ها به هوا بلند شوند، چشم هایتان آغاز به سوزش کند و نفس کشیدن سخت گردد! اگر درون وسیله نقلیه خود هستید، بیرون آمدن از ماشین برایتان سخت گردد. در این مواقع باید گفت که شما دچار طوفان شن شده اید. طوفان شن در طول قرن ها معضل همیشگی کشورهایی بوده است که در آن نقاط کویری و صحرایی وجود دارد. هر جایی که آب و هوا خشک باشد امکان بروز طوفان شن وجود دارد و در هر کشوری و فرهنگی، راهکارهای مقابله با آن متفاوت است. در مجله خبرنگاران به گرد و غبار و طوفان شن پرداخته و اگر به مناطقی رفتید که با چنین پدیده ای روبرو شدید، می توانید راهکارهای مقابله با طوفان شن را به خاطر آورده و از آن ها بهره ببرید.

امروزه طوفان شن به یکی از مسائل ناخوشایند زندگی مردم در خاورمیانه و شمال آفریقا تبدیل شده و هر چند که تاکنون جلسات و کنفرانس های بین المللی متعددی در این زمینه برگزار شده است اما هیچ راه حل همیشگی و موثری بر جای نذاشته است. در این میان شما به عنوان یک طبیعت دوست و البته گردشگری که می خواهد به مناطق کویری سفر کند یا حتی کسانی که در این مناطق زندگی می نمایند می توانند از راه حلهای مقابله با طوفان شن در روبروه با آن استفاده نمایند. در این مقاله نه تنها طوفان شن را تعریف می کنیم بلکه برای گردشگران روش روبروه و مقابله با آن را در شرایط گرفتار شدن در طوفان شن مطرح می کنیم.

هر چه درختکاری در منطقه ای بیشتر گردد و پوشش گیاهی در منطقه بالا باشد، مقابله با طوفان شن راحت تر خواهد بود.

طوفان شن چیست؟

بگذارید ابتدا تعریفی کامل برایتان از آنچه که به آن طوفان شن می گویند داشته باشیم. اگر در جاده هایی که از مناطق کویری و خشک و بیابانی کشورمان می گذرند، عبور کرده باشید، شاید با پدیده ای به نام گردبادهای کوچک روبرو شده باشید. اکثر اوقات این گردبادها کوچک بوده و هیچ اثر بزرگی در اطراف خود به وجود نمی آورند. این گردبادها را با طوفان شن اشتباه نگیرید.

طوفان شن هنگامی رخ می دهد که بادی شدید در مناطق خشک و بیابانی آغاز به وزیدن نماید و با سرعت و قدرتی که دارد، ذرات شن و ماسه را در هوا پخش کند. طوفان شن را از پدیده های جوی می دانند که بیشتر اوقات در مناطق کویری، خشک و نیمه خشک و بیابانی رخ می دهد. بنابراین همین لحظه که شما در خانه خود نشسته اید، محتمل است که بادی شدید در گوشه ای از بیابان های زمین آغاز به وزیدن کند و عده ای در آن گرفتار طوفان شن شوند.

این طوفان شن می تواند شن ها و ماسه هایی را که از روی زمین بلند کرده است، با خود تا مسافت های طولانی حمل کند و در نقطه دیگری آن ها را به زمین بیاندازد. اگر در ایران به مناطق کویری مانند کویر مصر، کلوت های شهداد یا مناطق خشک سیستان و بلوچستان سفر کرده باشید، شاید چنین پدیده ای را دیده باشید.

معنای کلمه توفان یا طوفان

در فرهنگ نامه های مختلف ایرانی مانند فرهنگ لغت عمید یا لغتنامه دهخدا، تعریف هایی را برای طوفان ارائه داده اند که ما در این مطلب نمی خواهیم شما را درگیر این تعریف ها نماییم. تنها بدانید که طوفان به دلیل آشفتگی شدید در جو و به خاطر اختلاف فشار هوا رخ می دهد و گاهی با باران و گاهی با شن و ماسه (بسته به مکانی که در آن واقع شده است) همراه است. در جهان طوفان شن های مختلفی وجود دارد که به هر یک نام های مختلفی داده اند. شاید بد نباشد که با نام این طوفان های بزرگ جهان آشنا شوید.

آشنایی با انواع طوفان ها در جهان

• توفان درچیو

به توفان یا طوفانی گفته می گردد که بادهای گرم تشکیل دهنده آن هستند و مستقیم حرکت می نمایند.

• توفان یا طوفان آیک

طوفان هایی هستند که سیل و آب گرفتگی با خود به همراه دارند و خسارت زیادی به اطراف خود وارد می نمایند.

• طوفان کاترینا

یکی از وحشتناک ترین و فاجعه بارترین طوفان های تاریخ آمریکا بود.

• توفان گنو

نام طوفانی بوده که در شمال شرق اقیانوس هند و دریای عمان وزید.

• طوفان گوستاو

از دیگر طوفان هایی که در آمریکا رخ داد.

• طوفان موسمی یا طوفان مانسون

به طوفانی گفته می گردد که در قاره هند و هند و چین و در ماه های گرم سال از خرداد تا مهر اتفاق می افتد.

• توفان مغناطیسی یا توفان خورشیدی

این نوع توفان نیز یک پدیده نجومی است.

و اما طوفان شن و راه حلهای مقابله با آن

طوفان شن وقتی در هر منطقه ای آغاز می گردد، اگر شما در آن منطقه باشید، تنها یک سوال ذهن شما را درگیر خواهد کرد؟ چگونه در این طوفان شن نفس بکشید؟ در هر صورت هر طبیعت گردی که وارد بیابان و کویر می گردد و هر راهنمای کویر نوردی بایستی راه حلهای مقابله با طوفان شن را بداند. چرا که احتمال گیر افتادن در چنین طوفان های شنی وجود دارد.

باد در کویر ذرات شن را بلند کرده و بسته به وزن دانه های شن آن ها را تا مسافت های مختلفی جابه جا می نماید. بسته به قدرت باد و اندازه ذرات شن، این ذرات به سه حالت معلق، جهشی و خزشی در باد می مانند. اگر ذره ماسه و شن سبک و بسیار ریز باشد با باد جابه جا شده و حتی اگر هوا ساکن گردد این ذرات به صورت معلق در هوا باقی می مانند و باز هم می توانند تنفس را برای شما سخت نمایند.

خزش ذرات درشت بر روی سطح زمین هم توسط باد و طوفان باعث جا به جا شدن شن های درشت تر می گردد. بدترین طوفان شن نیز طوفانی است که ذرات را به حالت جهشی بلند کرده و جابه جا می نماید. این بادها می توانند صدها کیلومتر را طی نمایند و اثرات زیان باری را بر جای بگذارند.

پیش بینی طوفان شن و توجه به آب و هوا

یکی از کارهایی که قبل از سفر به مناطق کویری ایران باید اول از همه انجام دهید، دنبال کردن پیش بینی های وضع هوا و اوضاع هواشناسی است. هر چند که پیش بینی چنین طوفان هایی بسیاری سخت است، باز هم اگر شنیدید که هواشناسی در منطقه ای که قصد سفر به آن را دارید، اعلام طوفان شن یا اخطار طوفان شن داد، ترجیحا سفر خود را کنسل کنید و وارد آن منطقه نشوید.

یادتان باشد که از اعلام اخطار تشکیل طوفان شن تا آغاز آن می تواند تنها 13 دقیقه زمان ببرد. این طوفان ها آنچنان غیر قابل پیش بینی هستند که حتی نمی توان جهت طوفان شن را تشخیص داد یا پیش بینی کرد. چرا که به سرعت جهت آن هاعوض می شوند. بنابراین اگر در هواشناسی اوضاع هوا را نامساعد یافتید وارد چنین مناطقی نشوید.

راه حلهای مقابله با طوفان شن

اگر وارد منطقه ای شدید و باز هم طوفان شن رخ داد چه باید کرد؟ تصور کنید که هواشناسی آب و هوا را عالی اعلام کرده اما هنگامی که برای کویر نوردی یا سافاری روی شن ها و ماسه ها به چنین مناطقی می روید، با طوفان شن روبرو می شوید. برای مقابله با طوفان شن باید سریع و در مدت زمان کوتاهی اقدامات زیر را انجام دهید.

خونسردی خود را حفظ کنید

اگر ناگهان با طوفان شن روبرو شدید، خونسردی خود را حفظ کنید و کارهایی را که در ادامه معرفی می کنیم، سریع انجام دهید.

پیدا کردن سرپناه

به محض اینکه هشدار وقوع طوفان شن را شنیدید یا اثرات آن را دیدید، باید سریع به جستجوی پناهگاه باشید. در نزدیک ترین پناهگاهی که می یابید، پناه بگیرید. این پناهگاه می تواند روستاها و خانه هایی باشند که در نزدیکی شما هستند. یا کمپ های کویری که در آن اقامت دارید. اگر نتوانستید به هر دلیل خود را به کمپ و مکان سرپوشیده ای برسانید، بهتر است که تمام منافذ ماشین سواری خود را ببندید و در آن پناه بگیرید. هر چند که این روش به عنوان آخرین راه پیشنهاد می گردد و شما در هر صورت باید تمام سعی خود را برای رسیدن به کمپ و سرپناه انجام دهید.

داشتن آب آشامیدنی فراوان

به خاطر داشته باشید که یکی از مهم ترین وسایلی که در طول مدت بودنتان در کمپ یا خانه و برای مقابله با طوفان شن به آن احتیاج دارید، آب فراوان است. طوفان های شن باعث خشک شدن دستگاه گوارشی و گرفتگی راه بینی و دهان می گردد. در کل ممکن است که تنفس را برای شما یا افراد گروهتان سخت نماید. برای مقابله با این شرایط، داشتن بطری های آب برای شستن دست و صورت یا خوردن آب راه حلی مناسب است. یادتان باشد که طوفان شن معلوم نمی نماید چند ساعت ادامه داشته باشد. بنابراین این آب را بیجا هدر ندهید و تنها در شرایط اضطراری از آن برای شستن دست و صورت بهره ببرید.

به همراه داشتن وسایلی مانند ماسک تنفسی و عینک

در این مواقع اگر درون سرپناهی گیر افتادید که بیرون از آن طوفان شن رخ می دهد، خواهید دید که هوای اطرافتان پر از ذرات گرد و غبار خواهد شد. در این شرایط باید از ماسک بهره ببرید. به همراه داشتن ماسک هایی که کاملا دهان و بینی شما را بپوشانند. همچنین زدن عینک هایی که از ورود شن و ماسه به چشمان شما جلوگیری کند، بسیار کارآمد است. عینک های مخصوص موتورسواری یا عینک های شنا می توانند وسایل کاربردی خوبی باشند.

اگر هیچ یک از این وسایل را به همراه ندارید، دستمال گردنی را کاملا خیس کنید و به دور صورت و دهان و بینی خود ببندید تا راه تنفس شما بهتر گردد. این رطوبت درون دستمال از ورود گرد و غبار و هوای خشک به درون سیستم تنفسی شما جلوگیری می نماید.

نکات کلی برای مقابله با طوفان شن

• اگر وقوع چنین حادثه ای را شنیدید، سریع به دیگر افراد گروه اطلاع دهید و از همه بخواهید که هر چه سریع تر خود را به کمپ و محل اقامت برسانند.

به هیچ عنوان در وسایل نقلیه متحرک و در طوفان شن باقی نمایید.

• برای خروج از میانه طوفان شن و با ماشین، باید در جهت عمود بر طوفان حرکت کنید تا از محدوده آن خارج شوید. این موضوع تنها برای مقابله با طوفان شن و مواقعی است که هنوز طوفان شدت نگرفته و سرعت چندانی ندارد. در نتیجه می توانید به راحتی از آن فاصله بگیرید.
• اگر طوفان شن بسیار شدید بود و باد و گردباد هم داشت، از پناه دریافت در کمپ های کپری مانند یا خانه هایی که سقفی سنگین و کاهگلی دارند، دوری کنید. بهترین مکان، پناه دریافت در زیر زمین یا در میان دره هاست.
• از قرارگیری در زمین صاف و مسطح خودداری کنید. اگر در اطراف شما ارتفاعات کوه مانند هست، خود را به این مناطق و لابه لای کوه ها برسانید. شاید در این مناطق بتوانید مکانی برای پناه دریافت بیابید.
• بعد از تمام شدن طوفان، به یاری دیگر افراد بروید و به افراد آسیب دیده یا گرفتار در شن یاری کنید. در صورت احتیاج حتما از هلال احمر یاری بخواهید.
• اگر به مناطق کویر سفر می کنید، با خود تنها غذاهای کنسروی و در بسته ببرید تا به هیچ عنوان خاک به درون آن ها نفوذ نکند.

• با خود کیف نجات و کیف یاری های اولیه به همراه داشته باشید.
• اگر وسیله نقلیه مانند ماشین دارید، با دستمال تمام هواکش های رادیاتور و اگزوز را بپوشانید تا شن و ماسه وارد آن ها نگردد. همچنین پنجره های ماشین را برای مقابله با طوفان شن کاملا ببندید. اگر چادر ماشین دارید، حتما آن را محکم روی وسیله نقلیه خود بکشید و سپس خود در خانه پناه بگیرید.
• سعی کنید که با دیگر افراد و یا یکی از دوستان خود تماس بگیرید و موقعیت و وضعیت خود را به او اطلاع دهید.
• اگر درون شهر هستید و با طوفان شن روبرو شدید، حتما از تیرهای چراغ برق و مناطق خطرناکی مانند پنجره ها دوری کنید.
• همچنین مراقب حیوانات اهلی هم باشید. همانطور که خودتان پناه می گیرید، اگر در مناطق روستایی کویری هستید، یادتان باشد که حواستان به حیوانات هم باشد و آن ها را نیز در سرپناه قرار دهید.
• سعی کنید لباس هایی بپوشید که نخی بوده و قدرت تنفس برای پوست بدنتان را داشته باشند. همچنین خشک بودن لباس ها برای نچسبیدن ماسه ها و سنگین نشدن لباس ها نکته ای است که بهتر است به آن توجه داشته باشید.